Importance of lifelong education in nursing practice
SAŽETAK
UVOD: Put kojim je išlo sestrinstvo stoljećima je vrlo trnovit. Moderno sestrinstvo zahtjeva edukaciju kao prioritet u profesionalnom životu medicinske sestre. Edukacija sestara se ne može svesti samo na usvajanje ljekarskih naredbi i smjernica.Uspješnost medicinske sestre ne zavisi samo o njenoj humanosti i sposobnosti savladavanja savremene tehnologije,nego i o trajnoj edukaciji u prvom redu kroz formalno obrazovanje. Moderno sestrinstvo favorizuje edukaciju kao prioritet u profesionalnom životu medicinskih sestara. Više i visoko obrazovanje medicinskih sestara je prioritet modernih država.
CILJ RADA:Ukazati na potrebu cjeloživotnog učenja
MATERIJAL I METODE: Anketno istraživanje medicinskih sestara uključenih u radni proces u Kantonalnoj bolnici „dr Safet Mujić“Mostar
REZULTATI RADA: Anketno istraživanje je obuhvatilo 72 sestre, prosječne starosti 36 godina.Većina ispitanika je sa radnim stažom od 11 do 20 godina 58,3%.Na odjelu radi 69,4%. Sa srednjom stručnom spremom je 90,2% dok je sa visokom svega 8,3%.U posljednje tri godine seminarima je prisustvovalo 23,6%. Najveći broj ispitanih je najviše naučilo od stariji sestara 68% dok je od ljekara učilo 15,2% a na stručnim skupovima 16,6%.Kao prvi autor i izlagač na skupovima je bilo 6,9% ispitanih..Za svoje radno mjesto misli da je dovoljno edukovano njih 62,5%.
ZAKLJUČAK: Naš ispitivani uzorak govori da je mali broj edukovanih sestara kako formalnim tako i neformalnim obrazovanjem.
KLJIČNE RIJEČI: medicinske sestre, cjeloživotno učenje
SUMMARY
INTRODUCTION: During centuries, the path of sisterhood was very thorny. Modern nursing requires education as a priority in the professional life of nurses. Education of nurses isn’t only to follow and perform doctor’s orders. The success of nurses depends not only on its ability to overcome humanity and modern technology, but also on the continued education, primarily through formal education. Modern nursing prefers education as a priority in the professional career of nurses. Tertiary education of nurses is a priority of modern states.
OBJECTIVE OF THE RESEARCH: Emphasising the need for lifelong learning
MATERIALS AND METHODS: The survey involved nurse staffing from the Cantonal Hospital “Safet Mujić” in Mostar.
RESEARCH RESULTS: The survey included 72 nurses, with average age of 36 years. Majority of respondents with 11-20 years of work experience years (58.3% of respondents). From the total number of respondents, 69,4% of them work at the clinical department. 90.2% have only a high school diploma, while only 8.3% of them possess university degree. In the last three years, only 23.6% has attended professional seminars. Majority of respondents (68%) confirmed that they mainly learned from older nurses, while 15.2% mostly learned from the doctors. Only 16.6% attended professional conferences and from that number only 6.9% were the first authors or presenters at those conferences. 62.5% of respondents believe that they are sufficiently trained for their job position.
CONCLUSION: Sample of the research shows a small number of adequately educated nurses, both formal and informal education.
KEYWORDS: nurses, lifelong learning
UVOD
Savremene nacionalne obrazovne politike se temelje na konceptu doživotnog učenja, odnosno koncepcija društva koje uči. Koncept doživotnog učenja i razvoja ljudskih resursa jednog sistema obuhvata i usklađuje različite oblike učenja u svim životnim razdobljima. To su: formalno (školovanje) i neformalno, te informalno učenje.
Budući, da se mora učiti čitav život, ali se čitav život ne može ići u školu, učenje se u odraslom dobu uglavnom ne odvija u školi nego u neškolskim organizacijama, odnosno tamo gdje odrastao čovjek radi i živi.
U andragoškoj literaturi su se koristili različiti nazivi za osobu koja pohađa oblike i programe obrazovno-odgojnog rada za odrasle. Najčešće su to bili termini „odastao polaznik“ ili „odrastao učesnik“ Međutim, u zadnje vrijeme, kako u svijetu tako i kod nas, je sve više u upotrebi naziv „odrastao učenik“.
Kada se govori o učenju odraslih dolazi se do zaključka da je učenje odraslih nepredvidivo i vrlo teško se može dugoročno programirati.
Često se dešava da se neobrazovani ili nedovoljno obrazovani ljudi opredeljuju za obrazovanje u odrasloj dobi, jer se osjećaju odbačeni iz društva.
Zato poznati andragozi ukazuju na tri vrste specifičnosti odraslih učenika, a to su :socijalne, koje govore o uključenosti odraslog čovjeka u praktični život društva, socijalno-psihološke pokazuju da odrasli učenici različite pojave u životu posmatraju kroz svoje iskustvo i
psihološke, ukazuju na formiranje psihičkih mehanizama opažanja, pamćenja, mišljenja i pažnje.
Psihologija je prva počela da ukazuje na razlike u učenju između odraslih i djece, a kasnije joj se pridružila i andragogija.
Nekoliko karakteristika odraslih koje ih razlikuju od karakteristika mladih učenika:
- Razlike o pojmu o sebi.
- Razlika u iskustvu.
- Razlike u spremnosti za učenje.
- Razlike u vremenskoj perspektivi.
- Uticaj zdravlja na učenje.
- Psihološka osnova učenja.
Čovjek uči od rođenja i učenjem mijenja i formira svoju ličnost. Na taj način čovjek omogućava svoj opstanak. Najjednostavnije rečeno, učiti, znači mijenjati se.
Iskustveno učenje: Iskustvo ima veliku ulogu u samom činu učenja. Najprihvatljiviju definiciju iskustvenog učenja dao je Kolb u kojoj kaže, da je učenje proces stvaranja znanja kroz trnsformaciju iskustva. Kolb smatra da ljudi najčešće prave greške u životu jer ne uče iz iskustva.
Samousmjereno učenje: Kada je kontrola učenja i odgovornosti za učenje prenijeta sa institucije na pojedinca onda se govori o samousmjerenom učenju.
Houle u svojim istraživanjima govori o tri grupe učenika gledano na razloge participacije u procesu obrazovanja odraslih :
- Ciljem orjentisani
- Aktivnošću orjentisani
- Učenjem orjentisani
Organizaciono učenje: Učenje koje se dešava u grupi, pomoću grupe i zbog njenih namjera i ciljeva zove se organizaciono učenje. Učenje u grupi je mnogo složenije u odnosu na učenje na individualnom nivou. Međutim, oni su neraskidivo povezani, iako postoje značajne razlike među njima.
FORMALNO, NEFORMALNO I INFORMALNO UČENJE I OBRAZOVANJE
Formalno (školsko) obrazovanje, predstavlja djelatnost koja se izvodi u institucionalnim oblicima obrazovanja. Ono se odvija u školama, stručnim školama, koledžima i univerzitetima.
Neformalno obrazovanje, u savremenom svijetu predstavlja sve rasprostranjeniji oblik učenja i obrazovanja. Neformalno učenje i obrazovanje predstavlja svjesno i organizovano obrazovanje, učenje i osposobljavanje odraslih s ciljem zadovoljavanja njihovih raznovrsnih obrazovnih potreba.
Informalno učenje i obrazovanje, podrazumijeva doživotan proces usvajanja stavova, vještina i znanja iz svakodnevnog iskustva i obrazovnih uticaja koji dolaze iz porodice, radnog mjesta, okoline, masovnih medija…Neki autori ovaj oblik obrazovanja nazivaju i spontanim obrazovanjem, jer čovjek uči u nekim situacijama i kada toga nije svjestan.
UČENJE I OBRAZOVANJE KAO SNAGA XXI STOLJEĆA
U izveštaju UNESKO-a je posebno ukazano na ulogu i značaj koje učenje i obrazovanje ima u procesu prevazilaženja suprotnosti u XXI soljeću. U tom smislu su navedene tri osnovne suprotnosti: suprotnost između globalnog i lokalnog – podrazumijeva istovremenu potrebu očuvanja nacionalnog identiteta i pripadanja ujedinjenom čovječanstvu;
suprotnost između univerzalnog i individualnog – podrazumijeva prihvatanje globalizacije kao univerzalnog procesa, ali i očuvanje lične samobitnosti i kulturnog identiteta svog naroda;
suprotnost između tradicije i savremenosti – podrazumijeva potrebu prilagođavanja novom vremenu, ali uz očuvanje sopstvenog historijskog razvoja.
ZAŠTO CJELOŽIVOTNO UČENJE ?
- Živimo u doba ekonomskih i socijalnih promjena.
- Sigurnost stalnog posla je sve manja.
- Tokom života promijenimo nekoliko područja rada i zanimanja.
- Mobilnost zaposlenja po horizontali i vertikali zanimanja.
A TO ZAHTIJEVA :
Ljude koji će biti u stanju da prihvate i prilagode se promjenama .
IDEJE O CJELOŽIVOTNOM UČENJU I OBRAZOVANJU
Platon spominje u djelu “Republika”.
Oxford
1996. godina je Evropska godina cjeloživotnog učenja
2000. godine na zasijedanju Evropskog vijeća u Lisabonu naglašava se važnost omogućavanja građanima cjeloživotnog učenja u njihovim mjestima stanovanja
CJELOŽIVOTNO UČENJE, KVALITET I PRODUKTIVNOST
Diploma nije garancija za posao, ukoliko se ne posjeduju odgovarajući lični kvaliteti, kao što su:
- sposobnost za timski rad,
- osjećaj odgovornosti i lične discipline,
- sposobnost donošenja odluka,
- osjećaj za saradnju i spremnost da se rizikuje,
- inicijativnost,
- radoznalost i kreativnost,
- profesionalizam,
- težnja ka perfekciji i dosezanju graničnih mogućnosti i
- osjećaj građanske odgovornosti.
Sve navedeno govori koliko su lični kvaliteti bitni i presudni za kvalitet u radu i koliko vode ka produktivnijem radu, kako pojedinca, tima, tako i organizacije.
Polazeći od ovih stavova, tokom cijelog života potrebno je učiti i shvatiti da suština učenja podrazumijeva učenje ljudi da misle, a ne da samo akumuliraju činjenice.
U uslovima globalnog ujedinjavanja čovječanstva i međuzavisnosti država i naroda u raznim oblastima društvenog života, pa i obrazovanja, kao i u uslovima univerzalizacije nauke i obrazovanja, neminovno dolazi do međusobne saradnje i u ovoj oblasti inovog modela reforme obrazovanja.
CILJ RADA
- Istražiti stavove medicinskih sestra o vlastitoj procjeni nivoa educiranosti kao i o potrebi kontinurane edukacije
METODE ISTRAŽIVANJA
Istraživanje je provedeno u Kantonalnoj bolnici “Dr Safet Mujić“Mostar na slučajno odabranom uzorku koji su činile 72 medicinske sestre-tehničara. Kao instrument za istraživanje korišten je prilagođeni anonimni anketni upitinik.
REZULTATI ISTRAŽIVANJA
Grafikon 1. Spolna struktura ispitanika
Grafikon 2. Radni staž ispitanika
Grafikon 3. Radno mjesto ispitanika
Grafikon 4. Obavljene edukacije u posljednje tri godine
Grafikon 5. Radna pozicija ispitanika-ice
Grafikon 6. Stručna sprema ispitanika-ice
Grafikon 7. Sticanje znanja i vještina od drugih
Grafikon 8. Načini učešća na stručnim skupovima
Grafikon 9. Subjektivno mišljenje o nivou educiranosti
Grafikon 10. Potrebe za dodatnim edukacijama
ZAKLJUČCI
- Najprofitabilnija investicija današnjice je ulaganje u učenje i obrazovanje.
- Obrazovanje i obuka trebaju doprinijeti održivom nacionalnom razvoju i trajnom razvoju pojedinaca.
- Zbog toga sve razvijene zemlje drže obrazovanje nacionalnim prioritetom te primenjuju one strategije razvoja obrazovanja i obuke koje najviše doprinose privrednom, socijalnom i kulturnom razvoju društva te ličnom razvoju njegovih članova.
- Stoga, može se zaključiti da je budućnost čovječanstva u cjeloživotnom učenju i obrazovanju.
- Medicinske sestre u našem ispitivanju su zadovoljne svojim nivoom znanja
- Činjenično stanje njihovih edukacija pokazuje suprotno
- Neophodno poraditi na osvještenju medicinskih sestara u pogledu kontinuirane edukacije
- Kontinuirana edukacija je neophodna za nas i za naše pacijente/klijente.
LITERATURA
- Lemon udžbenik za medicinske sestre. Prevodi publikacija Sarajevo, 1999.g, Poglavlje 6. Sestrinska klinička praksa
- Fučkar G. Proces zdravstvene njege. Zagreb.Medicinski fakultet Sveučilišta u Zagrebu, 1995.g. 32-54
- Fučkar G. Uvod u sestrinske dijagnoze. Zagreb. Hrvatska udruga za sestrinsku edukaciju,1996.g 11-22
- Dryden, G., Vos, J. (2001): Revolucija u učenju, Educa, Zagreb
- Keršenštajner,G.(1939): Teorija obrazovanja; Beograd
- Loga, S. (2009): Iterdisciplinarnost u današnjoj znanosti,Motrišta, Glasilo Matice Hrvatske, br. 47-48, Mostar
- Matijević M. (1985): Suvremena organizacija obrazovanja odraslih, NIRO „Školske novine“ Zagreb