Sažetak
Medicinske sestre rade u grupi poslova sa visokim zahtevima, malom slobodom odlučivanja, nedostatkom autonomije koja rezultira stvaranjem jake napetosti. Smatra se da postoji velika nesrazmera između zahteva na radnom mestu i onoga što sestre mogu da pruže. Jasno je ukazano na postojanje stresogenih faktora iz više segmenata u radnoj sredini.
Najčešći simptomi poremećaja zdravlja su: opšti zamor, malaksalost, tahikardije, povišen krvni prisak, anksioznost, nesanice i depresija.
Svetsko Veće medicinskih sestara je konstatovalo novi porast stresora na kraju XX veka, porast zahteva radnog mesta, pad socijalne podrške, nesigurnost i nedostatak motivacije koji su ozboljni uzroci ugrožavanja zdravlja medicinskih sestara, samim tim i nizi kvalitet zdravstvene nege i uluga.
Metode: U radu su korišćeni metoda ankete i deskriptivna metoda. Anketa je sprovedena u kategoriji zaposlenih med. sestara u jedinicama intenzivne terapije.
Cilj: Dobiti neophodne smernice koje će poslužuti očuvanju zdravlja medicnskih sestara u radu sa kritično obolelim pacijentima.
Zaključak: Potrebno je preduzeti strateške mere u cilju očuvanja zdravlja i sprečavanja nastanak bolesti među medicinskim sestrama u kliničko-bolničkoj praksi u radu sa kritično obolelim pacijentima. Rezultati ovog istraživanja ukazuju na potrebu motivacije kroz veći lični dohodak, unapređenje uslova rada na radnom mestu, obezbeđenje bolje socijalno-psihološke podrške u radnoj sredini, savlađivanja veština komunikacije, organizovanje zajedničkih aktivnosti van radnog vremena ,dodatna edukacuja za rad sa kriticno obolelim pacijentima.Time bi dobili visi nivo kvaliteta zdr. nege i usluga, saopstava nam i svetsko vece med. Sestara u svojim istrazivanjima.
Ključne reči: zdravlje medicinskih sestara, kritično oboleli pacijenti
Summary
Nurses work in a group of jobs with high demands, low decision freedom, the lack of autonomy that results in the creation of a strong tension. It is considered that there is a great disproportion between the requirements in the workplace and what nurses can provide. It is clearly indicated the presence of stress factors from multiple segments in the working environment.The most common symptoms of health disorders: general fatigue, malaise, tachycardia, hypertension, anxiety, insomnia and depression.
International Council of Nurses has found out a new stressors increase at the end of the twentieth century, the increase in the job’s requirements, decrease in social support, uncertainty and lack of motivation that causes a serious threat to health of nurses, and therefore lower quality of health care and services.
Method: In this study the survey method and descriptive methods were used. The survey, as a method was conducted in the category of employed medical nurses in the intensive care unit.
Objective: Getting the necessary guidelines that will serve to preserve the health of nurses in their work with critically ill patients.
Conclusion: It is necessary to take strategic measures to preserve health and prevent the occurrence of the disease among nurses in clinical hospital practice working with critically ill patients. The results of this study indicate the need for motivation through a higher salary, improved working conditions in the workplace, providing better social and psychological support in the workplace, mastering skills of communication, organizing joint activities outside working hours, additional training to work with critically ill patients. This would produce a higher level of quality of care and services, This would produce a higher level of quality of care and services, announces International Council of Nurses in their research.
Keywords: health of nurses, critically ill patients
Uvod
Očuvati zdravlje medicinskih sestara predstavlja imperativ u procesu pružanja kvalitetne zdravstvene nege kod kritično obolelih pacijenata.
Medicinske sestre rade u grupi poslova sa viskokim zahtevima, malom slobodom odlučivanja, nedostatkom autonomije koja rezultira stvaranjem jake napetosti. Smatra se da postoji velika nesrazmera između zahteva na radnom mestu i onoga što sestre mogu da pruže. Jasno je ukazano na postojanje stresogenih faktora iz više semenata u radnoj sredini.
Svetsko Veće medicinskih sestara je konstatovalo novi porast stresora na kraju XX veka, porast zahteva radnog mesta, pad socijalne podrške, nesigurnost i nedostatak motivacije koji su ozboljni uzroci ugrožavanja zdravlja medicinskih sestara.
U svojim istraživanjima Gray Toft i Anderson su identifikovali sedam glavnih izvora stresa u radu sa kritično obolelim pacijentima:
Suočavanje sa smrću i umiranjem
Konflikt sa lekarom
Neadekvatna pripremljenost za pomoć u emocionalnim potrebama bolesnika i njihovih porodica
Nedostatak podrške nadređenih
Konflikt sa drugim medicinskim sestrama
Radna norma
Nesigurnost u vezi sa tretmanom
Uzroci nesigurnosti
Nedostatak znanja o bolu kao petom vitalnom znaku.
Nedovoljno poznavanje farmakološkog dejstva analgetika.
Nedostatak kompetencije u odlučivanju davanja anelgezije.
Nedostatak autonomije u svom delokrugu rada.
Neusaglašenost lekarskih naloga
Metod rada
Korišćena je metoda ankete (19 pitanja) i deskriptivna metoda.
Istraživanje je obuhvatilo 65 medicinskih sestara u jedinicama intenzivnih nega Instituta za ONK, Instituta za PLB i Instituta za KVB.
Obuhvaćene su kategorije:
Do 5 godina radnog staža
Od 5 do 15 godina radnog staža
Od 15 do 30 godina radnog staža
Rezultati istraživanja
Grafikon 1. Poznavanje skale bola
Bol je dominantam simptom kod kritično obolelih pacijenata, tretira se kao peti vitalni znak.
Grafikon 2. Kompetencije medicinskih sestara za davanje analgezije.
Kompetencija medicinskih sestara mora biti podignuta na viši nivo.
Neophodno je uspostaviti adekvatnu saradnju i mišljenja lekara o kompetencijama rada medicinskih sestara.
Grafikon 3. Autonomija u delokrugu rada medicinske sestre-tehničara
Grafikon 4. Empatija sa pacijentima koji doživljavaju bol.
Neophodno je edukovati medicinske sestre o uspostavljanju empatskog odnosa a ne emotivnog.
Grafikon 5. Interesi za dodatnu edukaciju za rad sa kritično obolelim pacijentima
Rezultati ukazuju na neophodan rad sa medicnskim sestrama do 5 godina staža. Neshvatljiva je konstatacija da je dodatna edukacija potrebna u vrlo malom procentu.
Grafikon 6. Saradnja sa porodicom u cilju kvalitetnog tretmana u lečenju bola
Uključivanje porodice može uveliko poboljšati kvalitet tretmana bola.
Grafikon 7. Suočavanje sa smrću pacijenta
Suočavanje sa smrću pacijenta je momenat gde medicinske sestre nikada ne bi trebale da budu same.
Grafikon 8. Psihosomatske tegobe kod medicinskih sestara uzrokovane opterećenjem na poslu
Diskusija
Radna norma, psiho-socijalna podrška i unapređenje uslova rada
80% medicinskih sestara radi 12h (dnevno-noćna smena).
U toku smenskog rada 76,92% medicinskih sestara ima potrebu za odmorom više od 2×30 minuta.
50% medicinskih sestara (5-15 god.radnog staža) je navelo da je nedovoljan broj slobodnih dana do dolaska na posao
Delimičan uticaj rada sa kritično obolelim pacijentima na privatni život najizraženiji je u kategoriji od 5-15 godina staža (48,39%).
Rad u centralno-klimatizovanom prostoru ozbiljno ugrožava 43,8% medicinskih sestara.
Poboljšanje uslova radne sredine
Pozitivnom uticaju humanizacije bolničke sredine kao faktoru poboljšanja uslova rada najizraženiji je u kategoriji od 5-15 godina radnog staža (61,29%).
Delotvornost muzikoterapije u radu sa kritično obolelim pacijentima pozitivno ocenjuje 61,54% medicinskih sestara
Organizovanje zajedničkih aktivnosti van radnog vremena, kao pozitivan doprinos međusobnoj saradnji, ocenilo je 64,52% u kategoriji sa stažom od 5-15 godina.
Zaključci
Rad sa kritično obolelim pacijentima na osnovu ove ankete bi bio u znatnoj meri olakšan:
Dužim pauzama u toku rada od 12h
Uvođenjem muziko-terapije u tretman sa kritično obolelim pacijentima
Obezbeđivanjem humanizacije bolničke sredine
Centralno-klimatizovani prostor (preispitivanje lošeg uticaja)
Organizovanjem zajedničkih aktivnosti van radnog vremena
Neophodna podrška rukovodećih struktura
Poboljšati interpersonalne odnose na nivou lekar-medicinska sestra
Motivacija adekvatnim ličnim dohodkom
Potrebno je preduzeti strateške mere u cilju očuvanja zdravlja i sprečavanja nastanaka bolesti među medicinskim sestrama u kliničko -bolničkoj praksi.
Na osnovu dobijenih rezultata konstatuju se potrebe za definisanjem kompetencija medicinskih sestara, savlađivanja veština komunikacije, kontinuiranom edukacijom medicinskih sestara iz oblasti tretmana bola i uključivanje porodice kao dela tima
Svetsko veće medicinskih sestara jasno ukazuje na činjenicu da sigurna radna okolina u zdravstvenom sektoru bitno doprinisi sigurnosti pacijenta i podstiče pozitivne rezultate njihovog lečenja. Samo dobro motivisana i dobro pripremljena struktura medicinskih sestara bi obezbedila viši nivo kvaliteta zdravstvene nege i usluga.
Literatura
Milutinović D, Grujić N, Jocić N. Identifikacija i analiza stresogenih faktora na radnom mestu medicinskih sestara: komparativna studija između četiri klinička odeljenja. Med Pregl. 2009; (1-2):68-73.
Milutinović D, Golubović B, Brkić N, Prokeš B. Professional stress and health among critical care nurses in Serbia. Arh Hig Rada Toksikol. 2012;63(2):171-80.
Bartol, G.M., Parrish, R.S., Mcsweeney, M. (2001) Effective conflict management begins with knowing your style. Journal for Nurses in Staff Development – JNSD, 17(1): 34-40
Almost, J. (2006) Conflict within nursing work environments: Concept analysis. Journal of advanced nursing, 53(4): 444-53
Gray-Toft, P. & Anderson, T.G. (1981). The Nursing Stress Scale: Development of an Instrument. Journal of Behavioural Assessment, 3, 11-23.